Lịch sử của đội bóng Arsenal

1. Khởi đầu khiêm tốn tại Woolwich (1886 – 1912)

Ngày 11 tháng 12 năm 1886, tại Woolwich, Đông Nam London, một nhóm công nhân xưởng vũ khí Hoàng gia Royal Arsenal đã tụ tập tại quán rượu Royal Oak để thành lập câu lạc bộ bóng đá đầu tiên, ban đầu mang tên Dial Square. Người sáng lập viên David Danskin cùng 15 đồng nghiệp mỗi người góp 6 xu, sau đó đổi tên thành Royal Arsenal, rồi Woolwich Arsenal khi gia nhập Football League năm 1893. Họ là câu lạc bộ đầu tiên của miền Nam nước Anh tham gia giải đấu chuyên nghiệp này.

Những ngày đầu, Woolwich Arsenal chơi trên sân Manor Ground, dựa vào sự đóng góp của cộng đồng công nhân nhưng doanh thu eo hẹp và vị trí địa lý xa xôi so với trung tâm London khiến lượng khán giả suy giảm. Từ năm 1904, Woolwich Arsenal lần đầu góp mặt ở First Division nhưng nhanh chóng chật vật vì thiếu tiền. Đến 1910, nguy cơ phá sản cận kề, hai nhà kinh doanh Henry Norris và William Hall bước vào, cứu CLB và lên kế hoạch di chuyển về gần trung tâm thành phố để thu hút người hâm mộ.

Mùa hè năm 1913, Arsenal chính thức rời Woolwich, vượt sông Thames đến khu Highbury, Bắc London. Việc di dời này không chỉ thay đổi vị trí địa lý mà còn khởi đầu cho mối thù không đội trời chung với Tottenham Hotspur, người hàng xóm sát cạnh. Đây là giai đoạn Arsenal bắt đầu được biết đến rộng rãi với tên gọi The Arsenal, rồi dần rút ngắn thành Arsenal như ngày nay.

Sân vận động Highbury, kiệt tác thiết kế bởi kiến trúc sư Archibald Leitch, nhanh chóng trở thành pháo đài của Pháo Thủ. Đầu những năm 1920, Arsenal được mệnh danh là Câu lạc bộ Ngân hàng Anh Quốc, vì nguồn lực tài chính mạnh mẽ từ những cổ đông giàu có. Năm 1925, bước ngoặt lớn nhất xuất hiện: Herbert Chapman, HLV huyền thoại từ Huddersfield Town, đồng ý dẫn dắt Arsenal với mức lương kỷ lục.

Chapman không chỉ mang đến danh hiệu mà còn tạo dựng bản sắc: ông áp dụng sơ đồ chiến thuật WM tiên tiến, chiêu mộ những cầu thủ xuất sắc nhất và thay đổi đồng phục truyền thống thành áo đỏ sáng tay trắng để nổi bật trên sân. Ông thậm chí thuyết phục chính quyền đổi tên ga tàu điện ngầm Gillespie Road thành Ga Arsenal, biến Highbury thành biểu tượng của bóng đá London.

Những cải cách của Chapman nhanh chóng mang về thành quả. Arsenal lần đầu vô địch FA Cup năm 1930, rồi liên tiếp giành các chức vô địch giải VĐQG vào những mùa giải 1930 –31, 1932–33 và 1933–34. Tuy nhiên, năm 1934, Chapman qua đời đột ngột vì viêm phổi, để lại di sản chiến thuật cho những người kế nhiệm như Joe Shaw và George Allison.

Trong giai đoạn 1934 – 1938, Arsenal tiếp tục thống trị với hai chức vô địch nữa (1934 – 35, 1937 – 38) và 1 chức vô địch FA Cup (1935 – 36). Đội bóng này sở hữu những huyền thoại như Alex James, Cliff Bastin và thủ quân Eddie Hapgood. Arsenal Highbury lúc đó đón trung bình hơn 60 nghìn khán giả mỗi trận, kỷ lục thời kỳ tiền chiến.

Chiến tranh thế giới thứ hai làm gián đoạn bóng đá đỉnh cao trong bảy năm. Arsenal mất nhiều cầu thủ ra chiến trường, trong khi đó sân nhà Highbury bị bom dội hư hại nặng. Tuy nhiên, khi hòa bình lập lại, Tom Whittaker, người từng là bác sĩ vật lý trị liệu và trợ lý cho Chapman, được bổ nhiệm làm HLV trưởng.

Whittaker dẫn dắt Arsenal vô địch mùa 1947–48 và 1952–53, đồng thời giành FA Cup 1950, giúp Pháo Thủ trở thành đội bóng giàu thành tích nhất Anh thời điểm đó. Tuy vậy, sau khi Whittaker qua đời năm 1956, Arsenal bắt đầu sa sút nghiêm trọng. Giai đoạn cuối 1950 và toàn bộ thập niên 60, đội bóng thường xuyên ngụp lặn giữa bảng xếp hạng.

Năm 1966, Bertie Mee, người từng là bác sĩ vật lý trị liệu, bất ngờ được bổ nhiệm HLV trưởng của Pháp thủ. Với sự bổ sung Don Howe làm trợ lý, Mee xây dựng dàn cầu thủ trẻ trung với Bob Wilson, Frank McLintock và George Graham. Arsenal giành Cúp Fairs Cities Inter-Cities Fairs Cup 1970, danh hiệu châu Âu đầu tiên của đội chủ sân Highbury.

Mùa 1970–71, Arsenal xuất sắc hoàn tất cú đúp lịch sử khi vô địch Anh và FA Cup. Nhưng từ đỉnh cao này, Arsenal lại không giữ được đà thăng hoa, chỉ còn là cái bóng chính mình suốt phần còn lại thập niên 70.

Dưới thời Terry Neill, Arsenal 3 lần liên tiếp lọt vào chung kết FA Cup (1978, 1979, 1980) và thắng Manchester United 3–2 ở trận chung kết 1979 kịch tính. Nhưng đó là điểm sáng hiếm hoi của đội bóng thành London trong giai đoạn này.

Trong suốt những năm đầu 1980, Arsenal không đủ sức cạnh tranh với Liverpool và các đối thủ mạnh khác, còn Highbury tuy vẫn giữ được vẻ đẹp của mình nhưng đã cho thấy sự xuống cấp, khiến doanh thu của Arsenal bị hạn chế.

Năm 1986, cựu cầu thủ George Graham quay trở lại dẫn dắt Arsenal, đặt nền móng cho lối chơi kỷ luật phòng ngự lừng danh. Hàng thủ Tứ trụ bất diệt gồm Tony Adams, Lee Dixon, Nigel Winterburn và Steve Bould đã trở thành huyền thoại.

Graham mang về hai chức vô địch Anh (1988 – 89, 1990 – 91), FA Cup 1993, League Cup 1993 và đỉnh cao là UEFA Cup Winners Cup 1994. Tuy nhiên, scandal nhận hoa hồng  chuyển nhượng đã khiến Graham bị sa thải vào năm 1995.

Arsene Wenger, HLV người Pháp, xuất hiện năm 1996 và làm thay đổi mọi thứ. Ông đưa triết lý “Chiến thắng thông qua hòa hợp” (Victory Through Harmony) thành kim chỉ nam. Wenger cải cách chế độ ăn uống, rèn luyện khoa học, chiêu mộ dàn sao Pháp: Patrick Vieira, Thierry Henry, Robert Pirès.

Kết quả là hai cú đúp Ngoại hạng Anh và FA Cup 1997–98, 2001–02, và đặc biệt mùa giải 2003–04 bất bại đã trở thành huyền thoại. Invincibles Arsenal vô địch mà không thua trận nào, lập chuỗi 49 trận không thua, kỷ lục đến nay chưa đội nào vượt qua.

Năm 2006, Arsenal chuyển sang sân Emirates mới, sức chứa hơn 60 nghìn chỗ. Họ lọt vào chung kết Champions League 2005–06 nhưng gục ngã trước Barcelona. Dù Arsenal mất dần ưu thế tài chính vì khoản nợ xây sân, Wenger vẫn mang về thêm 4 FA Cup và duy trì lối đá tấn công đẹp mắt đến năm 2018.

Sau 93 năm gắn bó với Highbury, Arsenal chính thức khánh thành Emirates Stadium năm 2006. Với sức chứa 60.704 chỗ, đây là sân vận động lớn thứ tư nước Anh. Những khán đài như North Bank, Clock End vẫn giữ tên gọi để tôn vinh di sản Highbury. Trên khán đài, các bức tranh tường của huyền thoại Tony Adams, Thierry Henry, Dennis Bergkamp tái hiện khí chất Pháo Thủ.

Sau Wenger, Unai Emery đưa Arsenal vào chung kết Europa League 2019 nhưng thất bại trước Chelsea. Người kế nhiệm, là cựu đội trưởng, Mikel Arteta được bổ nhiệm, mang theo triết lý bóng đá đầy khoa học và chắn chắn, xây dựng dựa trên một tập thể trẻ trung. Arsenal vô địch FA Cup 2020, đoạt Siêu Cúp Anh 2020.

Ba mùa liên tiếp, Arsenal có cuộc đua vô địch Premier League với Man City và Liverpool nhưng vẫn chưa tìm được ánh hào quang. Tuy nhiên, tinh thần “Chiến thắng thông qua hòa hợp” của Wenger đang được HLV Arteta hồi sinh, và hứa hẹn thành công sẽ không còn xa đối với đội bóng thành London.

Logo Arsenal qua các thời kỳ luôn gắn với khẩu pháo thần công, một di sản từ Woolwich. Màu áo đỏ tươi tay trắng, áo sân khách vàng xanh đã trở thành biểu tượng. Khẩu hiệu “Chiến thắng thông qua hòa hợp” được chính thức hóa từ năm 1949. Các bài hát như North London Forever hay “One Nil To The Arsenal” vang lên tại sân vận động Emirates luôn là biểu tượng của các CĐV Arsenal.

Đối thủ truyển kiếp của Arsenal là Tottenham, những cuộc Derby Bắc London với Spurs luôn diễn ra đầy kịnh tính và máu lửa. Ngoài ra những kình địch như đội bóng cùng thành phố Chelsea hay hai CLB thành Manchester là Man United và Man City cũng gắn liền với những cuộc cạnh tranh vô địch đầy khốc liệt.

The Gunners là biệt danh của Arsenal còn Gooners là tên gọi thân mật của các CĐV Arsenal, là niềm tự hào về tinh thần trung thành bất biến của người hâm mộ với đội bóng áo đỏ trắng. Dù sân mới không mang dáng vẻ cũ của Highbury, nhưng tinh thần Pháo Thủ chưa bao giờ phai nạt trong tim các CĐV Arsenal.

• Thierry Henry: 228 bàn thắng, chân sút vĩ đại nhất.

• David O’Leary: 722 trận đấu, cầu thủ ra sân nhiều nhất.

• Declan Rice: Kỷ lục chuyển nhượng 105 triệu bảng.

• 13 chức vô địch quốc gia, 14 FA Cup – CLB vô địch FA Cup nhiều nhất lịch sử.

• Chuỗi bất bại dài nhất Ngoại hạng Anh: 49 trận.

• Câu lạc bộ có thành tích top-flight ổn định nhất với 98 mùa liên tiếp tính đến hiện tại.

Tập đoàn Kroenke Sports & Entertainment hiện sở hữu toàn bộ Arsenal. Theo Forbes, giá trị thương hiệu Arsenal ước tính hơn 2,2 tỷ đô la Mỹ, nằm trong nhóm 10 CLB giá trị nhất toàn cầu. Doanh thu mỗi năm đạt trên 400 triệu bảng. Các nhà phê bình vẫn mong chờ Kroenke đầu tư mạnh mẽ hơn để Arsenal trở lại đỉnh cao.

Mikel Arteta đang có trong tay một đội hình đầy trẻ trung và chất lượng: Martin Ødegaard làm thủ quân, Declan Rice làm bệ phóng, Bukayo Saka và Gabriel Martinelli mang nguồn năng lượng tuổi trẻ. William Saliba và Ben White làm chủ hàng thủ, David Raya giữ khung thành. Học viện Hale End vẫn đào tạo những Ethan Nwaneri, Myles Lewis Skelly hứa hẹn là thế hệ tiếp theo.

Arsenal giờ không còn là đội bóng mạnh nhất Anh nhưng là biểu tượng trường tồn của bóng đá London. Từ Dial Square, Royal Arsenal đến Pháo Thủ toàn cầu, giá trị cốt lõi của triết lý “Chiến thắng thông qua hòa hợp” vẫn dẫn lối Emirates Stadium. Với lứa trẻ tài năng và triết lý chơi bóng bản sắc, Arsenal vẫn đang viết tiếp hành trình trở lại ngai vàng Ngoại hạng Anh và chinh phục châu Âu.