Giám đốc thể thao là ai, làm gì và vì sao ngày càng quan trọng?
BongDa.com.vnCác cầu thủ luôn là tâm điểm của mọi câu chuyện chuyển nhượng trong bóng đá. Dĩ nhiên, HLV, đại diện và chủ sở hữu câu lạc bộ cũng góp phần tạo nên sự kịch tính.
Nhưng có một vị trí gần đây mới lên ngôi và ngày càng được chú ý qua mỗi kỳ chuyển nhượng: giám đốc thể thao.
Về cơ bản, nhiệm vụ của giám đốc thể thao là trở thành cầu nối giữa ban huấn luyện và ban lãnh đạo, đảm bảo sự liên tục, bền vững và chiến lược vững chắc trong hoạt động bóng đá của CLB.
“Giám đốc thể thao là người giữ gìn văn hóa của CLB,” Damien Comolli – hiện là tổng giám đốc Juventus và từng giữ chức giám đốc thể thao tại Fenerbahce, Liverpool, Saint-Etienne và Tottenham Hotspur – cho biết. “Chúng ta cần đảm bảo rằng mục tiêu trước mắt, trung hạn và dài hạn đều được quan tâm công bằng.”
Đầu thế kỷ 21, Premier League hiếm khi có vị trí này, nhưng giờ đây nó đã trở thành chuẩn mực tại các CLB hàng đầu. Hệ thống hỗ trợ đến mức nhiều fan đã biết tên giám đốc thể thao như những nhân vật nổi bật.
Tháng Mười năm ngoái, Txiki Begiristain thông báo sẽ rời Manchester City sau 12 năm công tác, nhường chỗ cho Hugo Viana. Trong khi đó, phía Man United lại được phen xôn xao khi Dan Ashworth từ chức chỉ sau 5 tháng giữ vai trò tương tự.
Tại Arsenal, Andrea Berta – trước đây là giám đốc thể thao Atletico Madrid – được bổ nhiệm vào tháng Ba, thay thế Edu sau cú “sốc” khi Edu bất ngờ rời đi vào tháng Mười Một để gia nhập hệ thống nhiều CLB của ông chủ Nottingham Forest, Evangelos Marinakis.
Liverpool cũng không ngoài cuộc. Hè năm ngoái, họ bổ nhiệm Richard Hughes làm giám đốc thể thao, đảm nhận nhiệm vụ đàm phán hợp đồng quan trọng cho bộ ba ngôi sao Van Dijk, Salah và Alexander-Arnold.
Các vị trí “giám đốc thể thao” khác nhau nhưng bản chất tương đồng
Vai trò này còn mập mờ, tuỳ theo CLB hoặc quốc gia. Các chức danh như ‘director of football’, ‘sporting director’, ‘general manager’, ‘chief football officer’ hay ‘technical director’ thực chất là đồng nghĩa, dù trách nhiệm có thể khác nhau.
Ở Đức, bạn có thể thấy mô hình tổ chức gồm giám đốc thể thao, trưởng bộ phận tuyển trạch (“kaderplaner”), giám đốc kỹ thuật và điều hành thể thao. Điều này tạo ra sự chuyên biệt, nhưng cũng dễ gây chồng chéo về quyền hạn.
Tại Brentford (Premier League), mô hình được triển khai rõ nét:
Phil Giles (giám đốc bóng đá): phụ trách quản lý đội hình, chiến lược nhân sự và đàm phán hợp đồng.
Lee Dykes (giám đốc kỹ thuật): phụ trách tuyển trạch cầu thủ.
Mùa vừa qua, Premier League có tới 19/20 CLB sở hữu ít nhất một giám đốc thể thao, tăng từ 13/20 mùa 2016–17. Trong số đó, 8 CLB chia sẻ trách nhiệm giữa hai vị trí tương tự Brentford.
Con đường dẫn tới vai trò giám đốc thể thao
Theo phân tích của Traits Insights dựa trên dữ liệu hơn 300 chuyên gia châu Âu, các giám đốc thể thao thường theo đuổi một trong 4 “chân dung nghề nghiệp”:
The Manager: đứng đầu chiến lược thể thao tổng thể – từ đào tạo, tuyển trạch, đến khoa học thể thao.
The Recruiter: chuyên tuyển mộ cầu thủ phù hợp với triết lý CLB, thường sử dụng phân tích dữ liệu.
The (ex-)Player: cựu cầu thủ tận dụng kinh nghiệm trên sân bóng để điều hành. Ví dụ: Richard Hughes (Liverpool), Mark Noble (West Ham), Dougie Freedman (Crystal Palace).
The Executive: chuyên nghiệp về kinh doanh bóng đá, điều phối hợp đồng và quản trị nhân sự.
Ngoài ra, còn có “lối đi từ học viện” – như Dan Ashworth từng là giám đốc học viện trước khi trở thành giám đốc thể thao. Nhiều giám đốc đổ từ học viện lên đội một bởi tính tương đồng về kỹ năng quản lý, dù tác động tài chính ở cấp đội cao hơn.
Một số ít người đến từ ngành ngoài bóng đá – như Scott Munn (Trưởng bộ phận bóng đá Tottenham), từng làm việc trong bóng bầu dục Úc và ở City Football Group.
Thành công của một giám đốc thể thao được đo như thế nào?
Thành công không chỉ tính bằng danh hiệu. Văn hóa CLB, sự ổn định tài chính và cấu trúc phát triển bền vững cũng là tiêu chí quan trọng.
Jonas Boldt (giám đốc thể thao Hamburg 2019–2024) nhấn mạnh: ông chú trọng vào tài chính lành mạnh, khôi phục bản sắc và phát triển cầu thủ trẻ. Hamburg hồi hương Bundesliga, cuối năm 2021–22 báo lãi lần đầu tiên sau 12 năm và hiện ít nợ hơn bao giờ hết.
Giám đốc Southampton, Johannes Spors, thì chú trọng vào kỹ năng lãnh đạo rộng hơn. Ông xây dựng hệ thống tuyển trạch dựa trên dữ liệu, cải thiện qui trình, nhân sự và tăng cơ hội cho đội bóng đạt kết quả tốt.
Các CLB thường thay đổi giám đốc thể thao liên tiếp như Man Utd hay Newcastle dễ gặp khó trong định hướng. Liverpool chỉ ổn định sau khi bổ nhiệm Hughes – giúp tránh được khủng hoảng hợp đồng ở dàn sao chủ chốt.
Như Spors nói:
“Công việc của giám đốc thể thao không chỉ là ký hợp đồng. Chúng tôi xây dựng văn hóa, hệ thống và tạo nền tảng cho mọi thành công trên sân cỏ.”
Việc mang về 3 điểm mỗi cuối tuần là kết quả của một chuỗi hoạt động dài hơi phía sau.
