Sự ra đời của "Soccer" và cuộc tranh cãi xuyên thế kỷ

Từ "soccer" vẫn là luôn là chủ đề tranh cãi suốt bấy lâu nay, gây ra bối rối cũng như nhầm lẫn cho người hâm mộ thể thao, đặc biệt là bóng đá. Cuộc tranh cãi này bắt nguồn từ sự khác biệt ngôn ngữ giữa Anh và Mỹ, tuy nhiên còn có những lý do sâu xa tạo nên sự bất đồng này.

Ở mức độ cơ bản, vấn đề chỉ là sự khác biệt về cách sử dụng từ ngữ giữa hai quốc gia. Tại Mỹ, từ "soccer" được sử dụng để phân biệt giữa một môn thể thao cực kỳ phổ biến, bóng đá (soccer) với một môn thể thao khác có tên gọi giống hệt, đó là bóng bầu dục (football). Tuy nhiên, nếu bạn dùng từ này ở Anh, nơi bóng đá (football) là từ duy nhất để chỉ môn thể thao vua. bạn có thể dễ dàng gặp phải sự tranh cãi, phản đối dữ dội từ những người hâm mộ coi từ "soccer" là xúc phạm đến bản sắc của môn bóng đá, thậm chí là đối với chính họ.

Họ tin rằng từ "soccer" là một sự "xâm phạm" văn hóa Anh, và sử dụng từ này giống như việc làm suy yếu bản sắc và lịch sử của môn thể thao truyền thống. Đối với họ, đây là một từ Mỹ, và điều đó khiến họ cảm thấy phải bảo vệ văn hóa của họ.

Nếu bạn tìm kiếm trên Etsy (một sàn thương mại điện tử, tương tự Amazon, Shopee), nơi được xem là chiến trường của những cuộc đấu khẩu về văn hóa thể thao, bạn có thể sẽ thấy những sản phẩm gây ngạc nhiên. Một phía, bạn có thể tìm thấy áo thun in dòng chữ “It’s football, not soccer” (Đây là bóng đá, không phải soccer), còn phía đối diện, có thể là áo hoodie có dòng chữ “It’s called soccer” (Nó được gọi là soccer), kèm theo lá cờ Mỹ. Điều này cho thấy cuộc tranh luận về tên gọi vẫn luôn là chủ đề nóng bỏng giữa những người yêu bóng đá trên toàn cầu.

Sự tranh cãi về từ "soccer" giữa Anh và Mỹ thực sự không chỉ là về mặt từ ngữ mà còn là về bản sắc văn hóa. Như Stefan Szymanski và Silke-Maria Weineck đã viết trong cuốn sách It’s Football, Not Soccer (And Vice Versa): " Nhìn chung, các mối quan hệ giữa Anh và Mỹ vẫn hòa bình trong việc sử dụng các từ ngữ như áo len và áo khoác, xe tải và xe lorry, hoặc quần và quần dài. Người Mỹ thích sự đặc sắc của người Anh, trong khi người Anh lại thấy thú vị khi người Mỹ chưa thể làm chủ được một số từ ngữ cơ bản. Mọi thứ đều hài lòng, trừ khi đề cập đến từ “soccer”. Tại sao từ này lại tranh cãi đến vậy?"

Câu trả lời ngắn gọn có thể là vì một số người có thể tức giận chỉ vì vô cớ, họ không hài lòng với tất cả mọi thứ. Tuy nhiên, để hiểu lý do sâu xa hơn sự tranh cãi đó, chúng ta phải  tìm hiểu về sự ra đời của từ "soccer".

Chắc hẳn bạn đã biết từ "soccer" hiện nay được coi là một từ Mỹ (cũng như được sử dụng ở Úc, Canada và một số quốc gia khác, nơi bóng đá kiểu Anh không phải là môn thể thao phổ biến nhất). Nhưng từ "soccer" thực tế có nguồn gốc từ Anh vào những năm 1800. Khi đó, có hai dạng bóng đá: bóng đá hiệp hội (association football) và bóng bầu dục (rugby football). Từ "soccer" chính là cách rút gọn từ "association football" để phân biệt với bóng bầu dục.

Vậy tại sao lại có sự rút gọn này, và từ đâu mà nó bắt đầu? Câu trả lời bắt nguồn từ các trường tư ở Anh vào thế kỷ 19.

Charles Wreford-Brown, một sinh viên và cầu thủ nghiệp dư, là người được cho là đã  tạo ra từ “soccer”. Wreford-Brown sau này sẽ trở thành một nhân vật quan trọng trong Liên đoàn bóng đá Anh (Football Association). Câu chuyện kể rằng vào một buổi sáng tại Oriel College, Oxford, trong khi ăn sáng, Wreford-Brown đã trao đổi với một người bạn: "Wreford, đi chơi 'rugger' (bóng bầu dục) sau 'brekker' (bữa sáng) không?". Wreford-Brown trả lời: "Không, cảm ơn John. Tôi sẽ chơi “soccer'". Và trong khoảnh khắc ấy, từ "soccer" đã ra đời.

Câu chuyện này được viết lại bởi Geoffrey Green, một phóng viên thể thao nổi tiếng của The Times, trong cuốn sách "Soccer: The World Game". Ông giải thích rằng cách người Anh hay thêm "er" vào cuối các từ, ví dụ như "fiver" ám chỉ tờ năm bảng, là lý do hình thành từ "soccer": "Ngay khoảnh khắc ngắn ngủi đó, từ 'soccer' đã ra đời, chắc hẳn Wreford-Brown cũng không thể ngờ từ ngữ này sẽ trở thành một phần của lịch sử môn thể thao."

Mặc dù không rõ chính xác thời gian, nhưng Wreford-Brown sinh năm 1866, vì vậy vào cuối những năm 1880, khi ông học tại Oxford, có thể là lúc “soccer” bắt đầu được sử dụng rộng rãi trong các nhóm thể thao. Tuy nhiên, câu chuyện này vẫn có thể chỉ là một lời đồn đại, và chúng ta không thể khẳng định rõ thời điểm từ "soccer" bắt đầu được sử dụng phổ biến. Tuy nhiên, điều chắc chắn là từ này lần đầu tiên xuất hiện trong một bài viết vào năm 1885 trên The Oldhallian,  tạp chí dành cho các cựu sinh viên của Oxford. Một bức thư không ký tên người gửi, đã viết: "Đội Varsity đã thua Aston Villa trong một trận đấu đầy kịch tính; đây là trận 'socker' quan trọng nhất ở Oxford trong học kỳ này…"

Tuy nhiên phải mất một khoảng thời gian, “soccer” mới được sử dụng phổ biến. Đến năm 1905, từ "soccer" lần đầu tiên xuất hiện trên Manchester Guardian (nay là The Guardian) và sau đó vào năm 1907, trên The Times trong một bức thư về vấn đề bạo lực sân cỏ. Tuy nhiên, bóng đá (football) vẫn là thuật ngữ phổ biến hơn ở Anh, nhất là khi môn thể thao này ngày càng trở nên phổ biến với tầng lớp lao động. Mặc dù vậy, "soccer" vẫn được sử dụng cho đến những năm 1980, đặc biệt là bởi những nhà báo có tư tưởng phân biệt với bóng bầu dục cho đến những năm 1980.

Vậy, liệu từ "soccer" có thực sự xuất hiện ở Mỹ ngay từ đầu? Trái ngược với nhiều người nghĩ, từ này không phải tự nhiên mà được chấp nhận ngay lập tức ở Mỹ. Lần đầu tiên từ "soccer" được nhắc đến trong New York Times vào ngày 22 tháng 10 năm 1905, trong một bài báo viết về đội bóng tên là Pilgrims, một CLB từ Anh có chuyến du đấu đến Mỹ để quảng bá môn thể thao này. Báo viết “English socker (sic) team won football match" (Đội bóng Anh đã giành chiến thắng trong một trận bóng đá), tiêu đề gây sự nhầm lẫn với từ "socker" (sai chính tả). Tuy nhiên, một độc giả tên Frances H. Tabor đã viết thư phản đối và chỉ trích việc sử dụng từ này, cho rằng đây là từ ngữ không tồn tại và là từ xấu xí, mang hàm ý thiếu tôn trọng.

Mặc dù vậy, theo Tabor, ông cũng giải thích nguồn gốc của từ “soccer”, liên kết nó với truyền thống sử dụng "er" trong các từ như "football-er", "sport-er" và với “association”, không dễ dàng thêm “er” vào sau, nên được rút ngắn lại thành "soccer". Điều này khiến câu chuyện về Wreford-Brown ở trên trở nên vô cùng hợp lí.

Vào những năm 1940, Liên đoàn bóng đá Mỹ vẫn có tên là "United States Football Association", dù sau này đã thay đổi tên thành "United States Soccer Federation" vào năm 1974. cho thấy sự phân biệt giữa bóng đá (soccer) và bóng bầu dục (football) ở Mỹ cũng không hề đơn giản và dễ dàng phân định.

Ngày nay, từ "soccer" đã trở thành một phần không thể thiếu của môn thể thao được coi là hấp dẫn nhất hành tinh, câu chuyện xoay quanh về sự ra đời của “soccer” là một minh chứng rõ rệt cho sự giao thoa ngôn ngữ và văn hóa giữa Anh và Mỹ.

Bên cạnh sự ra đời tranh cãi của từ "Soccer", bóng đá vẫn còn đầy rẫy những điều thú vị về lịch sử ra đời của những bài hát bóng đá hay những cuộc chiến chống doping không lời giải. 

Theo "The Athletic"