"Yêu trái bóng trước khi yêu bóng đá": Triết lý thay đổi cả…

Từng chỉ được xem là nền bóng đá đang phát triển, Nhật Bản đã làm cách nào để vươn lên trở thành nơi sản sinh ra hàng loạt cầu thủ hàng đầu Châu Á, với tầm ảnh hưởng vươn ra thế giới? Câu trả lời nằm ở triết lý của một người Mỹ đã sống ở Nhật suốt 40 năm. Tên ông là Tom Byer.

Từ triết lý đơn giản đến cuộc cách mạng kỹ thuật

"Tôi tin rằng điều kỳ diệu xảy ra khi bạn thu hẹp được khoảng cách giữa người giỏi nhất và người yếu nhất", Tom Byer chia sẻ từ phòng khách của mình ở Tokyo. "Đó chính là điều đang diễn ra tại Nhật Bản. Cầu thủ của chúng tôi hiện đang được các đội bóng trên khắp thế giới săn đón. Nhưng điều lạ là rất ít người thực sự hiểu vì sao Nhật Bản lại tiến xa đến vậy. Bởi họ chưa hiểu rõ về tầm quan trọng của bóng đá ở cấp độ nền tảng."

Theo Byer, sai lầm phổ biến là cho rằng phát triển cầu thủ nên bắt đầu từ cấp độ chuyên nghiệp. Thực tế, giai đoạn đầu mới là thời gian tạo nên sự khác biệt lớn nhất của một cầu thủ.

Trong hơn 40 năm sống tại Nhật, ông đã tổ chức hơn 2.000 sự kiện ở cả 47 tỉnh thành. Dấu ấn của ông hiện diện ở mọi tầng lớp bóng đá Nhật Bản. Từ sự phát triển của giải J League, kỳ World Cup 2002, sự trưởng thành của Takumi Minamino cho đến chức vô địch World Cup nữ năm 2011. Có thể nói, hiếm ai trên thế giới có ảnh hưởng rộng như Byer đối với bóng đá ở một quốc gia.

Từ cầu thủ trung bình đến người gieo mầm tương lai

Tom Byer từng có sự nghiệp cầu thủ không mấy nổi bật tại Mỹ. Năm 1985, ông đến Nhật thi đấu, rồi quyết định ở lại sau khi giải nghệ. Đó là thời điểm bóng đá Nhật đang trong giai đoạn khởi sắc. Byer bắt đầu tổ chức các trại huấn luyện và bị cuốn hút bởi triết lý của HLV người Hà Lan Wiel Coerver, người tin rằng kỹ năng có thể được dạy, không phải là điều bẩm sinh.

Ông bắt đầu tự hỏi: nếu FIFA có 211 quốc gia thành viên, tại sao chỉ có 8 quốc gia từng vô địch World Cup? Theo ông, Câu trả lời không nằm ở các HLV giỏi mà ở văn hóa phát triển kỹ thuật từ rất sớm. Ở những nước không có truyền thống bóng đá, trẻ em phải đến các câu lạc bộ mới bắt đầu học được những kỹ năng cơ bản. Nhưng ở những nước hàng đầu, trẻ em đã làm chủ bóng từ khi mới chập chững biết đi.

Yêu trái bóng trước khi yêu bóng đá

Cốt lõi trong triết lý của Byer là khái niệm làm chủ trái bóng. Ông gọi quá trình này là cài đặt phần mềm vào não bộ của trẻ nhỏ. Theo ông, 95% sự phát triển não bộ diễn ra trước 6 tuổi. Nếu trẻ nhỏ được tiếp xúc và tập luyện với trái bóng từ giai đoạn này, kỹ năng sẽ trở thành phản xạ tự nhiên, khắc sâu vào tiềm thức.

"Messi, Ronaldo, Suarez, Iniesta hay Kane đều có một điểm chung: họ không bắt đầu bằng tình yêu với bóng đá, mà bắt đầu bằng tình yêu với trái bóng trước." Byer nhấn mạnh. "Takumi Minamino từ khi còn chưa biết nói đã tập bóng với cha mình. Takefusa Kubo cũng vậy".

Thay vì khuyến khích sút bóng hoặc chơi các trò rượt đuổi đơn giản, Byer đề cao sự kiểm soát, ôm bóng sát chân, cảm nhận chuyển động cơ thể, liên kết giữa tay chân và não bộ. Đó không chỉ là kỹ năng thể chất mà còn là sự rèn luyện tinh thần.

Truyền hình và sự lan tỏa đến từng gia đình

Để phổ biến triết lý, Byer tận dụng mọi phương tiện truyền thông. Ông xuất hiện trên tạp chí bóng đá, băng VCR, đĩa DVD, manga, trò chơi Nintendo và hợp tác cùng Adidas. Nhưng truyền hình mới là công cụ quyền lực nhất.

Chương trình "Kỹ thuật bóng đá của Tomsan" phát sóng hàng ngày trên Oha Suta, chương trình thiếu nhi nổi tiếng buổi sáng tại Nhật, đưa ông đến với 5 triệu khán giả mỗi ngày trong suốt 13 năm. Tổng cộng, Byer đã thực hiện hơn 3.500 video hướng dẫn.

Liên đoàn bóng đá Nhật chú ý đến hiệu quả của phương pháp này. Họ mời ông làm chuyên gia kỹ thuật, tổ chức các sự kiện đào tạo cơ sở và huấn luyện đội U12 quốc gia. Trong số những cầu thủ ông từng làm việc có Reo Hatate, hiện thi đấu cho Celtic.

Thành quả từ những thế hệ đầu tiên

Năm 2011, khi đội tuyển nữ Nhật Bản vô địch World Cup, đó là khoảnh khắc đáng nhớ nhất trong sự nghiệp của Byer. Đáng chú ý, Người ghi bàn quan trọng giúp Nhật gỡ hòa trong trận chung kết, Aya Miyama từng là học viên trong các trại hè của ông.

"Đó là năm Nhật Bản trải qua động đất, sóng thần và sự cố hạt nhân. Tôi được mời lên truyền hình bình luận nhưng từ chối. Tôi biết mình sẽ quá xúc động. Cô bé từ trường huấn luyện của chúng tôi đã ghi bàn. Tôi đã khóc".

Giờ đây, ông tin rằng đội tuyển nam Nhật Bản sẽ là thế hệ tiếp theo tạo nên kỳ tích. Tại kỳ World Cup gần nhất, có 5 cầu thủ trưởng thành từ chương trình của ông: Minamino, Doan, Ueda, Endo và Hatate. Tất cả đều giữ vị trí quan trọng trong đội hình.

Dù đã đánh bại Đức và Tây Ban Nha, ông cho rằng để Nhật vươn xa hơn, Châu Á cần những đối thủ mạnh hơn. "Chúng tôi cần một Trung Quốc mạnh, một Thái Lan, một Việt Nam mạnh. Sự cạnh tranh sẽ giúp Nhật Bản phát triển thêm một bước".

Bóng đá bắt đầu từ gia đình: mô hình cho cả châu Á

Hiện tại, Byer đang triển khai mô hình tại nhiều quốc gia châu Á. Đặc biệt, ông hợp tác sâu với Liên đoàn bóng đá Philippines, nơi có 17 triệu trẻ em dưới 6 tuổi. Philippines là quốc gia đầu tiên trong số 211 thành viên FIFA chính thức áp dụng mô hình "Bóng đá bắt đầu từ gia đình" làm chiến lược phát triển cơ bản.

"Tôi tin đây sẽ là câu chuyện tiếp theo trong 10 hoặc 20 năm tới. Sẽ có người hỏi: chuyện gì đang xảy ra ở Philippines vậy? Và một lần nữa, họ sẽ không thể lý giải được".

Từ một triết lý tưởng chừng đơn giản, Nhật Bản đã tạo nên một nền móng phát triển bóng đá bền vững và có chiều sâu. Khi bóng đá bắt đầu từ gia đình, từ những trái bóng đầu đời, thành công không còn là phép màu, mà là kết quả của cả quá trình, khoa học và thấu hiểu con người.

Câu chuyện của Nhật Bản không chỉ là hình mẫu, mà còn là lời gợi mở cho cả Châu Á.

Theo "The Athletic"